Niet de gebaande paden zijn aanlokkelijk, maar juist de weerbarstige weggetjes die naar ongekende vergezichten leiden. Vijf vrijdenkers vertellen. Nu: Leonie Cornips, bijzonder hoogleraar Taalcultuur aan Maastricht University.
Al mijn hele carrière doe ik onderzoek naar de rafelranden van het talige leven. Dat is voor mij vrijdenken: weg van de gebaande paden, kijken naar wat er zich in de marge afspeelt. Vroeger richtte ik me op mensen, nu doe ik taalkundig onderzoek naar dieren. Als ik collega- taalkundigen vraag: ‘Is een koe een spreker?’ is gelach vaak mijn deel. Maar ik vind dit soort vragen zelf ongelooflijk inspirerend.
In de wetenschap hebben vrijdenkers het nu moeilijk. Het academisch klimaat dwingt steeds meer tot geautomatiseerd denken en publiceren, terwijl we toch ook echt mensen nodig hebben die buiten de kaders kunnen denken. Geautomatiseerd denken leidt tot de puinhoop in de wereld die we nu met deze pandemie hebben.
Maar subsidiegevers blijven toch vooral hetzelfde type ‘veilig’ onderzoek financieren waarvan we eigenlijk wel weten wat de uitkomsten zullen zijn. Hoe moeilijk dat nu ook is, voor mij blijft wetenschap: kijken of je aannames kloppen. Ik zit aan het einde van mijn carrière, dus ik heb het voordeel en de enorme luxe dat ik voor een groot deel kan onderzoeken wat ik cruciaal vind, al werd er laatst ook van mij een grote subsidieaanvraag afgewezen.
Als ik in mijn vakgebied gewoon was doorgegaan met wat ik de afgelopen twintig jaar heb gedaan, had ik iedere maand een artikel kunnen publiceren; nu ik me richt op de communicatie tussen dieren en mensen kost het veel investering en flexibiliteit om iets geplaatst te krijgen in een wetenschappelijk tijdschrift. Het is weer helemaal onderaan beginnen. Maar dat maakt dit nieuwe onderzoek voor mij alleen maar extra aantrekkelijk. Ik moet echt weer nadenken en helemaal wakker zijn, mijn vaste routines loslaten en nieuwe vragen stellen. Dat geeft veel voldoening.
Ik had mezelf vier jaar gegeven om dit onderzoek naar dierentalen op te zetten. Als het in die periode niet zou lukken, nam ik mezelf voor, dan zou ik ermee stoppen. Binnen anderhalf jaar wist ik al dat dit een onderwerp is waarmee ik absoluut verder kan. Ieder veldwerk dat ik doe levert weer fascinerende nieuwe inzichten op naar de melkkoe als sociaal medewezen vanuit taalkundig en antropologisch perspectief.
