Tentoonstelling nu ook online te zien
Op 28 februari sluit de tentoonstelling en ‘Vrijdenkers: van Spinoza tot nu’. Ondanks de lockdown wil het Amsterdam Museum haar bezoekers de mogelijkheid geven om de tentoonstelling alsnog te kunnen bekijken. De tentoonstelling is dus nu online te zien; ook de teksten en audiotour zijn beschikbaar.
Wat is een vrijdenker? Daarop zijn vele antwoorden mogelijk. De samenstellers van de tentoonstelling Vrijdenkers: van Spinoza tot nu zien vrijdenkers als vernieuwers, idealisten, dwarsliggers, vrije geesten én activisten. Een vrijdenker kijkt verder dan de heersende moraal en conventies, en creëert ruimte voor nieuwe gedachten. Maar wie voor de één een vrijdenker is, wordt door de ander als oproerkraaier gezien.
De tentoonstelling geeft een overzicht van vier eeuwen vrije geesten, van Baruch Spinoza (1632 – 1677) tot nu. En hoe tolerant zijn we eigenlijk voor afwijkende denkers en doeners? In hoeverre geven we ruimte aan de mening van een ander? Mag je mensen ‘cancelen’ om hun mening en verdient iedereen een podium? Het zijn heel actuele vragen. De tentoonstelling daagt de bezoeker uit hierover zelf positie te bepalen.
Amsterdam, stad van vrijdenkers
De tentoonstelling Vrijdenkers, van Spinoza tot nu begint in Amsterdam, de stad die al sinds de zeventiende eeuw wordt geassocieerd met vrijdenken. De tentoonstelling legt verbanden tussen hedendaagse gebeurtenissen en historische ontwikkelingen, en spoort aan tot reflectie, discussie en gedachten. Want vrijdenken is dynamisch, blikt terug, kijkt vooruit en verandert voortdurend van vorm: van pamfletten tot straatprotesten, van manifestaties tot sociale media, van literatuur tot kunst.
Te zien zijn onder andere de banvloek die door de Joodse gemeenschap in 1656 tegen Spinoza werd uitgesproken wegens ‘gruwelijke ketterijen’, de typemachine van Theo van Gogh, de T-shirts van de eerste Black Lives Matter-demonstratie en de handtas van kunstenaar Tinkebell, die zij maakte van haar kat.
Het Amsterdam Museum laat zien en horen wat de kritische geesten dachten, wat hen dreef, en hoe de samenleving erop reageerde. Velen kregen te maken met afkeuring, intimidatie, repressie en geweld. Iedereen die vraagtekens plaatst, kan onder vuur komen te liggen.
Kunstenaars als vrijdenkers
Thema’s als religie, vrijheid van meningsuiting, feminisme, gender, etniciteit en de menselijke relatie tot de natuur roepen ook vandaag de dag heftige emoties op. Het Amsterdam Museum toont historische denkers die zich hiermee bezighielden én selecteerde hedendaagse kunstenaars om op deze thema’s te reflecteren.
Circus Andersom (Martijn Engelbregt), Aam Solleveld, Ni Haifeng en Domenique Himmelsbach de Vries presenteren nieuwe ruimtevullende installaties. In het bestaande werk van Remy Jungerman, Jeroen Jongeleen, Sunny Bergman, Melanie Bonajo, Renzo Martens, Tinkebell, Jonas Staal, Patricia Kaersenhout, Ari Versluis en Ellie Uyttenbroek, Jan Hoek, Wafae Ahalouch, Leendert Vooijce, Ed van der Elsken en Cor Jaring is hun kijk op historische vraagstukken rond vrijdenken te zien.
In een speciale videoserie delen Henk Schiffmacher, Tim Hofman, Ulysse Ellian, David van Reybrouck, Nanoah Struik, Jerry Afriyie, Lale Gül, Hedy D’Ancona, Femke Halsema, Imane Valk, Nienke van Ittersum en Samya Hafsaoui hun visie op het thema.
En hoe sta jij erin? Heeft iedereen recht op een podium? Mag je mensen om hun mening ‘cancelen’? Hoe beïnvloedbaar zijn we door internetbubbels en algoritmen, ‘influencers’ en ‘populisten’? Het Amsterdam Museum is benieuwd naar jouw antwoorden en vrijdenken. Denk out-of-the-box, stap uit je bubbel en verbreed je horizon.